Ở rể là một phong tục tập quán từ lâu đã gây nên khá nhiều tranh cãi. Hiện nay tục ở rể chủ yếu xuất hiện ở miền núi, vùng cao hoặc dân tộc thiểu số. Phong tục này chứa đựng một ý nghĩa cao đẹp và nhân văn, giúp chàng rể gắn bó hơn với gia đình nhà vợ. Ngoài ra tục lệ này còn giúp người con trai hiểu được khó khăn khi về làm dâu của người con gái. Từ đó hạn chế phân biệt đối xử giữa nam và nữ, gia đình hoà thuận thấu hiểu nhau hơn. Ngoài ra chàng rể còn được quyền thừa kế và gánh vác thờ cúng, ma chay cho gia đình vợ.
Mục lục
Tục ở rể
Tục ở rể là hệ thống xã hội của một số dân tộc trên thế giới. Trong đó cặp vợ chồng hình thành thì cư trú theo hoặc ở gần cha mẹ của người vợ. Do con cái của một người mẹ vẫn sống cùng (hoặc gần) nhà của người mẹ. Từ đó có thể hình thành nên những gia tộc lớn. Thường bao gồm ba hoặc bốn thế hệ sống cùng một nơi.
Tục ở rể có ở hầu hết các dân tộc theo chế độ mẫu hệ. Tuy nhiên vẫn có dân tộc theo mẫu hệ nhưng không ở rể. Như người Mosuo ở vùng đông nam dãy Himalaya, Trung Quốc. Họ là dân tộc “mẫu hệ đa phu”. Trong đó những người đàn ông sống với mẹ đẻ. Và chỉ có người chồng nào được người vợ yêu cầu thì đến ở một số ngày. Một số dân tộc phụ hệ hoặc tử hệ có tục ở rể nhưng thường là ở rể có thời hạn. Tức là sau một mốc đánh dấu nhất định, như có con hay đủ số năm. Thì cặp vợ chồng được sống độc lập và theo về bên người đàn ông.
Phong tục chứa đựng giá trị nhân văn
Từ hai năm nay, gia đình ông Hà Văn Tình, thôn Làng Thang, xã Kim Quan (Yên Sơn) có thêm một thành viên mới. Đó là anh Ma Văn Anh, quê ở Hùng Lợi về ở rể. Anh Ma Văn Anh cho biết: “Gia đình vợ không có con trai lại neo người, mong muốn có con rể về sống chung. Tôi tự nguyện ở rể để tiện chăm sóc đỡ đần bố mẹ vợ lúc về già. Cũng như gánh vác mọi việc lớn trong gia đình vợ”.
Tục ở rể là tục lệ truyền thống của người Tày. Ông Nông Văn Hoàng, một người am hiểu văn hóa Tày ở xã Phúc Thịnh (Chiêm Hóa) nói. Trong cuộc sống của người Tày, những gia đình không có con trai nối dõi tông đường. Họ thường trăn trở nhiều điều. Chẳng hạn như lo không có người kế thừa sự nghiệp, truyền thống. Gia tài không ai thừa kế. Lo bản thân sau khi chết không có ai thờ cúng, trở thành ma đói, lang thang đầu đường, xó chợ. Đây là điều mà người Tày không dễ chấp nhận. Vì vậy họ đã xây dựng nên phong tục “lấy rể kế thế”. Theo phong tục này, những gia đình sinh toàn con gái, họ sẽ tìm những gia đình có nhiều con trai. Hai bên mai mối thống nhất định ngày cưới. Chàng rể được quyền thừa kế tài sản, có trách nhiệm thờ cúng tổ tiên nhà vợ.
Một số quy định khi ở rể
Theo quy định truyền thống, khi ở rể, chàng trai người Tày phải bỏ tên họ của mình, mang tên họ bên vợ. Tại thôn Đồng Hương, xã Phúc Thịnh (Chiêm Hóa). Cách đây 45 năm, ông Hà Văn Đầm lấy bà Nông Thị Sự và ở rể. Sau khi kết hôn, ông Đầm đổi họ thành Nông Văn Đầm. Ngay trong ngày cưới, cái tên này được báo cáo tổ tiên và theo chàng rể đến suốt cuộc đời. Đó là một cách gắn kết mật thiết chàng rể với họ hàng nhà vợ.
Tuy nhiên, ngày nay để phù hợp với xã hội hiện đại thì quy định này giảm bớt đi, thường thì chỉ con cái lấy họ bên vợ. Anh Hà Danh Dự, thôn Đức Uy, xã Trung Sơn (Yên Sơn) bày tỏ, anh ở rể được 20 năm, sinh được 2 người con. Trong giấy khai sinh, các con anh đều mang họ bên vợ là họ Tạ.
Xem thêm: Văn hóa
Tục lệ gắn bó hai bên gia đình
Trong đời sống hàng ngày, người Tày đã tạo điều kiện thuận lợi để con cái hòa hợp đến với nhau dễ dàng. Họ chú ý đến từng hoàn cảnh gia đình, không phân biệt nhà trai – nhà gái. Chẳng hạn như bố mẹ nhà gái sinh con một bề, già yếu không người chăm sóc, nhà trai đều quan tâm, giải quyết một cách hợp lý, đảm bảo cho các gia đình đều có người nối dõi tông đường, góp phần giữ gìn sự êm ấm, hạnh phúc. Đây chính là nét nhân văn sâu sắc, cái nhìn tiến bộ, tích cực của đồng bào Tày.
Theo ông Tống Đại Hồng, Chi hội trưởng Chi hội Văn nghệ dân gian Tuyên Quang. Phong tục ở rể người Tày giải quyết được những hệ lụy xã hội phức tạp mà một số tộc người khác đã và đang vấp phải. Đó chính là vấn đề khao khát tìm con trai nối dõi tông đường. Tư tưởng “trọng nam khinh nữ” ảnh hưởng đến đời sống xã hội và chính sách dân số – kế hoạch hóa gia đình. Ngày nay, tục lệ này vẫn tồn tại phổ biến ở nhiều vùng quê mang tính cố kết cộng đồng cao. Tạo sự gắn bó tình cảm giữa hai bên gia đình.
Nguồn: baotuyenquang.com.vn
